Osmangazi’nin büyük doğal parklarından olan zamanın Büyükşehir Belediye Başkanı Erdem Saker’in Bursa’ya kazandırdığı, Bursa’nın ayakta kalabilen birkaç akciğerinden biri olan Soğanlı Botanik Park için ilgili Bakanlık kararı sonrası siyasilerden sonra Akademik Odalar da “Bursa Çevre Plartformu” talebi sonra harekete geçti. TMMOB Peyzaj Mimarları Bursa Şube Başkanı Necla Özkaplan Yörüker ve Yönetimi dün gece acil toplanarak, Bakanlığın aldığı kararın Bursa’ya verebileceği zararları kamuoyu ile de paylaşmak üzere rapor haline getirdi.

İşgal edilecek…

İşte 10 sayfalık rapordan ilginç tespit ve kırmızı çizgiler; “Bursa ili, Osmangazi İlçesi, Soğanlı Mahallesi, Soğanlı Botanik Parkı Doğal Sit Alanı, Bakanlık Makamının 23.10.2019 tarihli ve 249077 sayılı oluru ile “Doğal Sit-Nitelikli Doğal Koruma Alanı” ve “Doğal Sit-Sürdürülebilir Koruma ve Kontrollü Kullanım Alanı” olarak tescil edildiği durumuyla ilgili Bursa Çevre Platformu (BUÇEP) istemiyle; 04.11.2019 tarihli yapılan Şube Yönetim Kurulu kararı ile aşağıdaki bilimsel değerlendirmeler yapılmıştır ve iş bu rapor hazırlanmıştır. Soğanlı Botanik Parkının bulunduğu alan, Nilüfer Avrupa Konseyi Bulvarı/ Caddesi üzerinde bulunan Soğanlı Kavşağı Kuzeyinde Nilüfer Deresi uzantısında 400 bin metrekare  yeşil alanda yer almaktadır. Alanın doğusunda hayvanat bahçesi bulunmaktadır. 1995 yılında yapımına başlanan Botanik Parkı 24 Nisan 1998 tarihinde hizmete açılmıştır. Soğanlı Botanik Parkı 400.000 metrekarelik yayılış alanı ile verimli Bursa ovasının korunmasını sağlayacak sınırı oluşturmasının yanı sıra bitkisel araştırma ve bilimsel çalışmalara açık bir parktır.”

Bakanlık açıkça belirtmiş…

“Parkta; 150 türde 8.000 ağaç, 76 türde 100.000 çalı, 20 türde 50.000 yer örtücü, 27 türde 6.000 gül bulunmaktadır. Parkın bu zengin bitki dokusuyla 13.08.1998 tarihinde I.DERECE DOĞAL SİT ALANI ilan edilerek gelecek için koruma altına alınmıştır. Ayrıca her yıl düzenlenen Uluslararası Lale Festivali nedeniyle 200-250.000 lale dikimi yapılmaktadır. Soğanlı Botanik Parkı, dinlenme ve sportif amaçla da halka hizmet vermektedir. Korunan Alanların Tespit, Tescil ve Onayına İlişkin Usul ve Esaslara Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” in 2. Maddesinin (j) bendinde yer alan “Anıt ağaçlar hariç, tabiat varlıklarının ve doğal sit alanlarının tescil kararları Resmi Gazete’ de yayımlanır ve Bakanlığın internet sayfasında bir ay süre ile duyurulur.”

Eski kanunun hükümleri açık…

“Kesin Korunacak Hassas Alanlar: Kaynak değerlerinin korunması için; Flora, fauna ve bunlara ait habitatlar ile topografya ve siluet etkisini bozabilecek hiçbir eylemde bulunulmayacağına, Ancak bu alanlarda Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Komisyonu izniyle; Kesin yapı yasağı olmakla birlikte, resmi ve özel kuruluşlarca zorunlu olan alanlarda, teknik altyapı hizmetlerinden kanalizasyon, içme suyu, doğalgaz hattı, enerji nakil hattı ve orman yangın yolu yapılabileceğine, Devletin güvenlik ve emniyeti için zaruret arz eden yapıların yapılabileceğine, Mevcut altyapı ve üst yapı tesisleri ile ruhsatlı veya ruhsatlı sayılan yapıların bakım ve onarımlarının yapılabileceğine, Herhangi bir yapı yapılmamak kaydıyla arıcılık faaliyetlerinin yapılabileceğine…”

SİT’ler “Tarih” oldu…

“Türkiye genelinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığının 2011 yılında başlattığı çalışmayla 2.5 milyon hektar sit alanı gözden geçirildiği bildirilmektedir. Bu alanlardan bir kısmı sit olmaktan çıkarılmış, kimi yerlerin de derecesi düşürülmüştür. SİT kavramı böylece kaldırılmış olup, jeolojik dönemlere ait, ender bulunan ve olağanüstü özelliklere sahip yerler 1, 2 ve 3. derece sit olarak anılmayacaktır.

Bunun yerine ‘Kesin Korunacak Alan’, ‘Nitelikli Doğal Koruma Alanı’ ile ‘Sürdürülebilir Koruma ve Kontrollü Kullanım Alanı’ olarak gruplandırma yapılacaktır. SİT’lerin tamamen kaldırılması süreci 2014-2015 yıllarında Tabiatı ve Biyolojik Çeşitliliği Koruma Yasa Tasarısı ime başlamış olup,  Bu tasarı ile;  Milli Parklar’ın, Tabiat Koruma Alanları’nın ve diğer korunan alan statülerini yeniden tanımlayan, tanımlanan koruma statülerinin de profilini düşürecek bir tasarı oluşmuştur.”

Doğallıktan çıkartılıyor!

“Yeni sistemde 3 kategoride değerlendirme yapılmaktadır. Kesin Korunacak Alanlar, Bakanlar Kurulu kararıyla ilan edilecek ve bilimsel araştırma dışında hiçbir şekilde girişime izin verilmeyecek. ‘Nitelikli Doğal Koruma Alanları’ doğal yapısı değişmemiş veya az değişmiş, insan faaliyetlerinden etkilenmemiş, doğal hayata dayalı geleneksel yaşam şekillerinin korunduğu alanlar. ‘Sürdürülebilir Koruma ve Kontrollü Kullanım Alanı’  Buralar, kesin korunacak ve nitelikli koruma alanlarını etkileyen ve bu alanlarla bütünlük sağlayan yerleri ifade etmektedir. Soğanlı Botanik Parkı özelinden bakacak olursak; Soğanlı Botanik parkı ve ülkenin genelinde 1-2-3 SİT değerlemeleri 99 kararlarıyla birlikte kaldırılmıştır. 31 Ekim 2019 tarihli ÇŞB web sitesinde yayınlanan haber ile, Bursa ili, Osmangazi İlçesi, Soğanlı Mahallesi, Soğanlı Botanik Parkı Doğal Sit Alanı, Bakanlık Makamının 23.10.2019 tarihli ve 249077 sayılı oluru ile “Doğal Sit-Nitelikli Doğal Koruma Alanı” ve “Doğal Sit-Sürdürülebilir Koruma ve Kontrollü Kullanım Alanı” olarak tescil edildiği ilan edilmiştir.”

Önce “Koruma Amaçlı”, sonra “Bakanlık” devrede…

“Milli Emlak Boyutu; Tescil değişikliği yani 99 kararlarıyla birlikte Soğanlı Botanik Parkı artık Milli Emlak/hazineye devir olmuştur. Alınan tescil kararı ile 38 ha dan 40 ha çıkarılmış ve tescil alanı arttırılmıştır. Alanın güneyinde bulunan tarihi Bursa evlerinin mimarisiyle örneklenen alan 4 ha olarak ayrılmış ve diğer 38 ha alanın yeni statüsü yine eskiden olduğu gibi 1. Derece Sit kararları özellikleri ile aynı korumacılıkta bulunmaktadır. Mevcut durumda tekrar Bursa Büyükşehir Belediyesi tarafından alanın mevcut hali hazır durumu hazırlanarak (hali hazır proje olarak sunulacak) Çevre Şehircilik İl Müdürlüğü Tabiat Varlıklarını Koruma Müdürlüğüne teslim edilecektir. Ardından “KORUMA AMAÇLI PLAN” çalışması yapılarak “BAKANLIK” onayı ile yeni tescili ile korumaya geçilecektir.”

Önce tadilat sonra yapılaşma…

“Bursa’da bu durumda birçok alan için de nitelikli doğal koruma statüsü getirildiği öğrenilmiştir. Örneğin yakın çevre yolu boyunca 1995 yılında düzenlemesi başlanan ve 2004 yılında bitirilen Nilüfer deresi çevresi Nitelikli Doğal Koruma Alanı olarak işlenmiştir. Bursa’da Umurbey parkı, İznik Darka Sitesi, Budo İskelesi çevresinde bir alan ve Cephanelik alanı da “Nitelikli Doğal Koruma” alanı olarak tescil edildiği bilgisi de bulunmaktadır. Nitelikli Doğal Koruma alanlarında mevcut alanın doğal durumunu bozacak, kalıcı yapılaşma gibi beton uygulamalar yapılamayacaktır. Nitelikli Doğal Koruma alanları için eski 1 derece sit kararlarından daha sıkı kriterleri bulunmaktadır. Bu alanların plan aşamalarına getirilmesi gerekmektedir. Örneğin Bursa’da Erikli Su alanıyla ilgili yasal olmayan ruhsatlar Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü TVKK tarafından yaptırılan plan/projeler ile kanuna uygun yasallaştırılmış işletme ruhsatlarına kavuşturulmuştur. Bu durum ve benzeri uygulamaların halkın çıkarlarına uygun ve yasalara uygun hale getirilmeye çalışılması iyi örnek olarak görülmektedir. Bir diğer örnek de Bursa da Sheroton Otelin karşısındaki alanın Otel yapılmak istenmesine ilişkin yaşanmıştır. Sit alanından çıkarılması istenmiş olan alan,   bu alanda kuş yok, habitat yok, fauna yok.. ama orası da hassasiyet gösterilecek bir alandır. Bu nedenle o bölge de Nitelikli Doğal Koruma alanı olarak gösterilmiştir. Buna benzer doğru uygulamaları duymak genel olarak yasalara ve uygulayıcılara olan güveni arttırmaktadır.”

Kalkan olacak…

“Soğanlı Botanik Parkta 4 ha olarak ayrılan Oteller alanında ise yine mevcut yapıların devamı korunacağı, yeni plan çalışmalarıyla da ruhsatlarının Milli Emlak mülkiyetine uygun olarak çıkarılması sağlanacağı TVKK yetkililerinden öğrenilmiştir. Burada gerçekçilik ilkesiyle değerleme yapılması önemlidir. Bu nedenle de yukarıda tescil kararlarının neleri içerdiğini ve nasıl çalışmalar yapıldığını bilimsel olarak açıklamaya çalıştık. Elbette ki; kamu menfaati gereğiyle kaçak yapılaşmaların sorunlarını çözmek ve Yasal olmayanı yasallaştırma doğrultusunda yapılacak çalışmaların her zaman yanında duracağız. Ancak biz meslek odalarımız olarak her zaman kentlerimizin denetimini ve halk için kamu menfaati adına izlemesini yapmamız gerekiyor. Sonuçta… Bizler Botanik Parkı incelemeye devam edeceğiz… izleyeceğiz, takip edeceğiz, Bilimi önceleyen biz meslek odalarının bu konulardaki hassasiyetleri bellidir. Rantı öncelemek isteyen bir kısım sermaye sahiplerinin hırslarının önünde bu tescil kararlarının kalkan olması en büyük isteğimizdir tabi ki; Gözümüz üzerinizde…”